मधेशमा सामा चकेवाको रौनक : दाजुभाइ-दिदीबहिनीको प्रेमको प्रतीक पर्व कात्तिक शुक्ल पञ्चमीबाट सुरु

जनकपुरधाम, कार्तिक १२ गते ।  सप्तरीसहित मधेशका जिल्लाहरूमा दाजुभाइ-दिदीबहिनीको प्रेमको कथासँग जोडिएको सामा चकेवा पर्व कात्तिक शुक्ल पञ्चमीको तिथिमा आइतबारदेखि सुरु भएपछि घरघरमा यसका गीतहरू गुन्जिरहेका छन्। तराई मधेशमा परम्परागत रूपमा प्रेम र भाइबहिनीको बन्धनको प्रतीक मानिने यो पर्वमा दिदीबहिनीहरूले माटोबाट विभिन्न आकृति (जस्तै सामा चकेवा, चुगला, सतभैया, भमरा, वृन्दावन, ढोल पिपिही, पौती) बनाएर रङ्गरोगन गरी सुन्दर बनाउँछन्। टोल समाजका महिलाहरू समूहमा १० दिनसम्म खेल्दै दाजुभाइको दीर्घायु र सुस्वास्थ्यको कामना गर्छन्, र कात्तिक शुक्ल पूर्णिमाको दिन विधिवत् रूपमा यी आकृतिहरूलाई पोखरी वा नदीमा सेलाएर पर्व समापन गर्छन्। राजविराज नगरपालिका-७ की आरती झाले भनिन्, "माटोका यी आकृतिलाई मानवीय पात्रको संज्ञा दिई दस दिनसम्म खेल्दै दाजुभाइको उन्नति-प्रगतिको कामना गर्ने यो चलनले भाइबहिनीको सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउँछ।"

मधेशी र थारू समुदायका दिदीबहिनीहरूले विशेष महत्व दिने यो पर्वमा थारूहरूबीच माइतीले छोरीलाई निम्ता गरी सम्मानसहित समूहमा कार्यक्रम आयोजना गर्ने परम्परा छ। राजविराज-१ की श्रृजना चौधरीले बताइन्, "सामा चकेवा खेल्दा दाजुभाइको आयु लामो हुने, जीवनमा उन्नति हुने र दिदीबहिनीसँगको सम्बन्ध बलियो हुने जनविश्वास छ, जसले परिवारिक एकताको सन्देश दिन्छ।" पूर्णिमाको दिन आफन्त-छिमेकसँग खेल्दै मैथिली गीतमार्फत दाजुभाइलाई आशिष दिई, छोरीलाई कोसेली दिई बिदा गरेजस्तै आकृतिहरूलाई सेलाएर पर्व समापन हुन्छ। यो पर्वले सांस्कृतिक धरोहरको रूपमा मधेशको मौलिकता झल्काउँछ।

मधेशी लोककथनअनुसार सामा चकेवा दाजुभाइको प्रेममा बाधा पुर्‍याउने चकेवा नामकी दिदीको कथा हो, जसलाई सेलाएर भाइबहिनीको बन्धनको विजय मनाइन्छ। यो पर्वले लैङ्गिक समानता र पर्यावरणीय सन्देश पनि बोकेको छ।