आज माघ शुक्ल पञ्चमी अर्थात् हिन्दू वैदिक परम्पराको वसन्तपञ्चमी पर्व मनाइँदै

जनकपुरधाम, माघ २१ गते । आज माघ शुक्ल पञ्चमी अर्थात् हिन्दू वैदिक परम्पराको वसन्तपञ्चमी पर्व मनाइन्छ, जसलाई मधेशको प्राचीन मिथिलाक्षेत्रमा ‘श्रीपञ्चमी’ पनि भनिन्छ। यस दिन विभिन्न परम्पराको समागमले यहाँको सांस्कृतिक पहिचानलाई बहुआयामिक बनाएको छ। मिथिलामा विद्याकी अधिष्ठात्री देवी सरस्वतीको पूजन र ससाना नानीहरूलाई अक्षरारम्भ गराउने चलनले शिक्षा र ज्ञानप्रतिको श्रद्धालाई उजागर गरेको छ।

मिथिलाको परम्परागत विधाहरूमा पहिले खरीपाटीको प्रयोग हुन्थ्यो, तर अहिले कापी, कलम र पेन्सिलको माध्यमबाट अक्षरारम्भ गराइन्छ र बालबालिकालाई व्यञ्जन वर्णमालाको पहिलो अक्षर ‘क’ लेख्न सिकाइन्छ। यसै संस्कारमार्फत बालबालिकाले पढे लेखेको कुरा सहजै टिपिन्छ भन्ने विश्वास छ, जसले शिक्षाको आरम्भलाई शुभ मुहूर्तको रूपमा चिनिन्छ। विद्यारम्भ र सरस्वती पूजनसँगै यस पर्वमा स्थानीय विद्या र संस्कृतिका गहिरा अर्थहरू पनि प्रकट हुन्छन्।

श्रीपञ्चमीलाई मिथिलामा मुख्य कृषि पर्वको रूपमा पनि मनाइन्छ, जहाँ कृषक र श्रमिकबीचको पारस्परिक सम्मानलाई ध्यानमा राखेर श्रमिकलाई पुजाइन्छ र वर्षभरिका कृषि कार्यका लागि श्रमदातालाई आशीर्वाद दिइन्छ। यस दिन किसानहरूले बाँझो खेतमा गोरुलाई पनि साथ दिँदै जोत्ने काम गर्छन् र गोरु, श्रमिक र खेतबाट फलिफल प्राप्त हुने जनविश्वास छ। साथै, शिव आराधना र स्थानीय सांस्कृतिक रीतिरिवाजहरू—जस्तै, शिवालयमा जल, फूल र गाईको दूध चढाउने, लोहारको परम्परागत काम तथा ‘जोगिरा’ गीत—ले वसन्त उत्सवलाई उजागर गर्दै मिथिलाको समृद्ध सांस्कृतिक धरोहरलाई थप बल प्रदान गर्छन्।