रूसमा ८.८ तीव्रताको भूकम्पपछि सुनामीको खतरा कायम, ४ मिटरसम्म लहर उठे

एजेन्सी, श्रावण १५ गते । रूसको कामचाटका प्रायद्वीपमा बुधबार बिहान आएको ८.८ तीव्रताको भूकम्पले पूरै प्रशान्त क्षेत्रमा सुनामीको चेतावनी र जननिर्वासन प्रक्रिया सुरु गरेको छ। यसले मानिसहरू अझै पनि त्रासमा छन्। रूसका तटीय क्षेत्रहरूमा ४ मिटरभन्दा बढी उचाइका समुद्री लहरहरू देखिएका छन्। समुद्रमा पूर्ण रूपमा अव्यवस्था छ, जसले समुद्री जीवहरूलाई पानी बाहिर निस्कन बाध्य पारेको छ।

रूसमा आएको भयंकर भूकम्पको प्रभाव धेरै देशहरूमा देखिएको छ। रूसमा केही स्थानमा ४ मिटर उचाइका लहरहरू देखिएका छन्, जबकि जापान, हवाई, चीन र दक्षिण अमेरिकाका केही भागमा ३० सेन्टिमिटरदेखि ३ मिटरसम्मका लहरहरू आउन सक्ने अनुमान छ। तर चेतावनी दिइएको छ कि सुनामीका लहरहरू अचानक तीव्र हुन सक्छन्। वैज्ञानिकहरूका अनुसार लहरको उचाइ अन्तिम समयसम्म सटीक अनुमान लगाउन सकिँदैन। तटीय क्षेत्रको भौगोलिक अवस्था र समुद्रको गहिराइले लहरहरूलाई अप्रत्याशित रूपमा खतरनाक बनाउन सक्छ।

सुनामीको जोखिमलाई ध्यानमा राखी लाखौं मानिसहरूलाई तटीय क्षेत्रबाट विस्थापित गरिएको छ। ढिलो निर्वासनले अफर-तफरी, ट्राफिक जाम र ज्यानको जोखिम धेरै गुणा बढाउँछ। त्यसैले पहिले नै निर्वासन गर्नु सुरक्षित हुन्छ, भले खतरा कम देखिए पनि। चेतावनीलाई बेवास्ता गर्दा मानिसहरू समयमै बाहिर ननिस्कन सक्छन्।

२००४ को हिन्द महासागर सुनामीमा २.२७ लाखभन्दा बढी मानिसहरूको मृत्यु भएको थियो। यता २०११ को जापान सुनामीमा चेतावनी र अभ्यासका कारण २०,००० भन्दा कम मृत्यु भए। जापानजस्ता देशहरूमा सुनामी अलार्म, उच्च सुरक्षित भवन र सरकारी अभ्यास छन्। तर धेरै विकासोन्मुख देशहरूमा यस्तो सुविधा नहुँदा मृत्युदर बढी हुन्छ।

अघि केवल भूकम्पको स्थान र तीव्रताको आधारमा अनुमान लगाइन्थ्यो, जसले धेरै झुटा अलार्म निम्त्याएको थियो। अब डार्ट सिस्टम (Deep-ocean Assessment and Reporting of Tsunamis) जस्ता प्रणालीले समुद्रको गहिराइमा दबाव परिवर्तन मापन गरी लहरको सही उचाइ र खतरा अनुमान गर्न सहज भएको छ।

यदि अधिकारीहरूले निर्वासन आदेश दिएमा, तुरुन्त पालना गर्नुपर्छ। "लहर सानो छ, केही हुँदैन" भन्ने सोच घातक साबित हुन सक्छ। पहिले नै निस्कनु, सही बाटो प्रयोग गर्नु, र सुनामी सकिएको आधिकारिक पुष्टि नभएसम्म फर्कनु नगर्नु नै सबभन्दा सुरक्षित उपाय हो। चेतावनी र समझदारीपूर्ण व्यवहारले मात्र जीवनको ग्यारेण्टी हुन्छ।