हरिबोधिनी एकादशी: तुलसी र दामोदरको पवित्र विवाहको पर्व

जनकपुरधाम, कार्तिक २७ गते । आज हरिबोधिनी एकादशीको पावन अवसरमा भगवान् विष्णुको प्रतीक तुलसीको दामोदरसँग विवाह गरिँदैछ। हरिशयनी एकादशीदेखि हरिबोधिनी एकादशीसम्म चार महिना विष्णुभक्तहरूले तुलसीको व्रत गरी विशेष पूजा गर्दै आए, जसको समापन कार्तिक शुक्ल एकादशीका दिन तुलसीको विवाहमार्फत् गरिन्छ। यो पर्व भगवान् विष्णुको जागरणसँग जोडिएको छ, जसअनुसार आषाढ शुक्ल एकादशी अर्थात् हरिशयनी एकादशीका दिन क्षीरसागरमा सुतेका विष्णु हरिबोधिनी एकादशीका दिन ब्युँझन्छन्।

परम्परागत रूपमा यस दिन घरघरमा रोपिएको तुलसीको मठलाई गाईको गोबर र रातो माटोले पोतिन्छ र फूलमालाले सजाइन्छ। यसरी सिँगारिएको तुलसीको मठमा आज विशेष पूजा गरी तुलसी र दामोदरको विवाह सम्पन्न गरिन्छ, किनभने तुलसीलाई विष्णुप्रिया मानिन्छ। विवाहका लागि विष्णुको प्रतीकका रूपमा तुलसीको मठ नजिकै निगालाको लिङ्ग गाडेर पूजा गरिन्छ, जसले विष्णुप्रति श्रद्धा प्रकट गर्दछ।

धार्मिक मान्यताअनुसार कार्तिक महिनाभर सम्पूर्ण देवदेवीहरूले तुलसीमा निवास गर्छन्। यो विश्वास आदिकालदेखि पूजामा समावेश हुँदै आएको हो, जसमा वैज्ञानिक दृष्टिकोणबाट पनि तुलसीलाई लाभदायक मानिएको छ। यसैले तुलसीको मठ हुने घरलाई तीर्थ समान मानिन्छ, जहाँ धार्मिक तथा वैज्ञानिक महत्त्वले सम्पन्न तुलसीको पूजाले आस्था र स्वास्थ्य दुवैमा सकारात्मक प्रभाव पार्छ।