भारत विश्वको चौथो ठूलो अर्थतन्त्र बन्दै : जापानलाई उछिनेको ऐतिहासिक उपलब्धि

एजेन्सी, पुष १६ गते । भारतले जापानलाई उछिन्दै विश्वको चौथो ठूलो अर्थतन्त्रको रूपमा स्थापित भएको छ। सरकारी तथ्यांकअनुसार भारतको नाममात्र जीडीपी ४.१८ ट्रिलियन डलर पुगेको छ, जसले जापानलाई पछि पारेको हो। यो उपलब्धि सन् २०२५ को अन्त्यमा प्राप्त भएको हो र अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आइएमएफ) को सन् २०२६ को प्रारम्भिक तथ्यांकले यसलाई औपचारिक रूपमा पुष्टि गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। यसअघि सन् २०२२ मा भारतले बेलायतलाई उछिन्दै पाँचौँ स्थान हासिल गरेको थियो भने अब तीन वर्षभित्र जर्मनीलाई पार गर्दै तेस्रो स्थानमा पुग्ने प्रक्षेपण छ। सन् २०३० सम्ममा भारतको जीडीपी ७.३ ट्रिलियन डलर पुग्ने अनुमान गरिएको छ।

भारतको यो आर्थिक उछाल मुख्यतः बलियो आन्तरिक माग, सुधारहरू र युवा जनशक्तिको योगदानबाट सम्भव भएको हो। आइएमएफले सन् २०२५ का लागि भारतको वृद्धिदर ६.६ प्रतिशत र २०२६ का लागि ६.२ प्रतिशत अनुमान गरेको छ, जसले भारतलाई विश्वको सबैभन्दा छिटो बढ्ने प्रमुख अर्थतन्त्रको रूपमा कायम राख्छ। नोभेम्बरमा औद्योगिक उत्पादन ६.७ प्रतिशतले बढेको र दोस्रो त्रैमासिकमा जीडीपी वृद्धि ८.२ प्रतिशत पुगेको तथ्यांकले यो लचिलोपन देखाउँछ। अमेरिकी भन्सार शुल्कजस्ता बाह्य चुनौतीहरूका बाबजुद भारतले विकास गति कायम राखेको सरकारले ‘विश्वव्यापी अनिश्चितताबीचको बलियोपन’ का रूपमा व्याख्या गरेको छ।

तर यो प्रगतिसँगै चुनौतीहरू पनि छन्। भारतको १.४ अर्ब जनसङ्ख्यामध्ये एक चौथाइ युवा (१०–२६ वर्ष) छन्, जसलाई गुणस्तरीय रोजगारी र समावेशी विकासमा रूपान्तरण गर्नु आवश्यक छ। प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले उपभोग कर कटौती र श्रम कानून सुधारजस्ता कदम चालेका छन्। यी प्रयासले भारतलाई छिमेकी नेपालका लागि पनि आर्थिक अवसरहरू बढाउने अपेक्षा गरिएको छ, तर दिगो र समान वितरणयुक्त विकासमा ध्यान दिनु अपरिहार्य छ।